ทารกเริ่มมีพัฒนาการเกิดขึ้นตั้งแต่อยู่ในครรภ์ของมารดา และเราก็สามารถทำให้ทารกมีพัฒนาการที่สมบูรณ์แบบในทุก ๆ ด้านได้อย่างไม่ยาก โดยผู้เลี้ยงสามารถทำได้อย่างเต็มที่ ตั้งแต่ในครั้งแรกที่ทารกลืมตาดูโลก ซึ่งวันนี้เราก็ได้นำเทคนิคเสริมสร้างพัฒนาการทารกตั้งแต่แรกเกิดจนครบ 1 ปีมาฝาก โดยถือว่าเป็นช่วงที่เหมาะกับการกระตุ้นพัฒนาการได้ดีที่สุด
พัฒนาการทารก คืออะไร
พัฒนาการทารก (Development of Infancy) คือ ลักษณะการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับทารกตั้งแต่ทารกเริ่มออกมาจากช่องคลอดของมารดา ซึ่งในช่วงตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 1 ปี เป็นช่วงที่ทารกมีการเปลี่ยนแปลงที่เด่นชัดที่สุด และนับเป็นช่วงที่มีความสำคัญที่สุดสำหรับทารกอีกด้วย ถึงแม้ว่าโดยปกติทารกจะมีการเรียนรู้และพัฒนาการตนเองตามธรรมชาติอยู่แล้ว แต่หากได้รับการดูแลและเสริมสร้างจากผู้เลี้ยงดูอย่างถูกต้องแล้ว ทารกย่อมจะมีพัฒนาการที่ดีขึ้น เรียนรู้ได้มากขึ้นและรวดเร็วขึ้นด้วย
ชนิดของพัฒนาการทารก
การเปลี่ยนแปลงของทารกมีอยู่ด้วยกันหลายด้าน ซึ่งสามารถทำการแบ่งออกเป็น 3 ด้านหลัก ๆ ดังนี้
1.พัฒนาการทางร่างกาย
คือ พัฒนาการเกี่ยวกับการเติบโตของอวัยวะต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอก เช่น ความสูง ขนาด เป็นต้น ถือเป็นพัฒนาการที่สังเกตเห็นได้ชัดเจนที่สุด เพราะทารกจะมีน้ำหนักเพิ่มขึ้น ส่วนสูงเพิ่มขึ้น
2.พัฒนาการทางสติปัญญาและภาษา
คือ พัฒนาการทางการติดต่อสื่อสารทั้งทางด้านร่างกายและคำพูด ซึ่งพัฒนาการนี้ยังรวมถึงสติปัญญาของทารกด้วย เนื่องจากทารกเมื่อเกิดขึ้นมาจะไม่สามารถสื่อสารทางคำพูดได้ แต่จะสามารถมองเห็นและรับฟังได้ ซึ่งการเรียนรู้ทางสติปัญญาและภาษาจะเกิดจากการดูและการฟังเป็นหลัก
3.พัฒนาการด้านสังคม
คือ การอยู่ร่วมกับผู้อื่น การเรียนรู้ความรู้สึกและการสื่อสารทางด้านสายตา อารมณ์ความรู้สึกของตนเองและผู้คนที่อยู่รอบข้าง เมื่อต้องอยู่ด้วยกัน
จะเห็นว่าพัฒนาการแต่ละด้านล้วนมีความสำคัญต่อการใช้ชีวิตของเด็กในอนาคต ซึ่งพัฒนาการทั้ง 3 นี้จะมีการเติบโตไปพร้อม ๆ กัน และมีพัฒนาการเกิดขึ้นตลอดเวลา
เทคนิคเสริมสร้างพัฒนาการทารก
พัฒนาการของทารกสามารถเสริมสร้างให้ดีขึ้นและรวดเร็วขึ้นได้ การเสริมสร้างพัฒนาการนี้จะช่วยให้ทารกมีความแข็งแรงทั้งด้านร่างกายและจิตใจ เรียนรู้สิ่งรอบตัวได้เร็วขึ้น ซึ่งเทคนิคที่ช่วยในการพัฒนาการของทารกมีดังนี้
1.การฟัง
การพูดคุยกับทารกเพื่อให้ทารกได้รับฟัง ถึงแม้ว่าทารกจะยังไม่สามารถพูดตอบกลับได้ แต่การพูดคุย การอ่านหนังสือให้ฟัง ไม่ว่าจะเป็นนิทาน การ์ตูน เรื่องเล่าหรือการเปิดดนตรีให้ทารกฟัง ล้วนเป็นการกระตุ้นการเรียนรู้ด้านภาษา โดยผู้เลี้ยงดูควรพูดกับทารกด้วยคำง่าย ๆ ที่สามารถสื่อความหมายโดยตรง หรือใช้สมุดภาพสิ่งของ สัตว์ ผลไม้เป็นสื่อช่วยในการสื่อสาร จะทำให้ทารกเข้าใจและจดจำคำศัพท์ต่าง ๆ ได้ดี เวลาที่ผู้เลี้ยงดูสอนหรือพูดให้ฟัง ควรใช้น้ำเสียงหลายระดับ สูง ต่ำและแสดงท่าทางร่วมด้วย เพื่อกระตุ้นการฟังและเพิ่มความสนใจในการจดนั่นเอง
2.การสัมผัส
การสัมผัสตัวระหว่างผู้เลี้ยงดูกับทารกด้วยความรัก ความนิ่มนวลจะช่วยให้ทารกรู้สึกอบอุ่นใจ ปลอดภัยและยังเป็นการกระตุ้นพัฒนาการทางด้านอารมณ์ให้มีความรู้สึกไปในทางบวก เนื่องจากทารกรับรู้ว่าตนเองได้รับความรักความเอาใจใส่จากคนที่รักตนเอง โดยผู้เลี้ยงดูควรทำการโอบ กอด หอมแก้มด้วยความรักบ่อยเท่าที่จะทำได้ นอกจากนั้นการเล่นกับทารกก็เป็นการสัมผัสที่ช่วยเสริมสร้างให้ทารกมีพัฒนาการทางด้านอารมณ์ไปในทางที่ดีด้วยเช่นกัน
3.การแสดงท่าทาง
ทารกเป็นวัยที่กำลังเรียนรู้ต่อทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่รอบตัว แม้ในช่วงแรกสายตาจะยังมองเห็นไม่ชัด แต่เมื่อผ่านไปไม่นาน ทารกจะมองเห็นชัดเจนและมีความสนใจที่จะใช้สายตามองสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัว โดยเฉพาะการแสดงสีหน้าท่าทางของผู้ที่อยู่ใกล้ชิด ดั้งนั้นคุณพ่อ คุณแม่หรือผู้เลี้ยงดูสามารถกระตุ้นพัฒนาการให้ทารกได้ด้วยการแสดงท่าทางแบบต่าง ๆ ให้ทารกได้เห็นผ่านทางใบหน้า เช่น การยิ้ม การหัวเราะ การทำหน้าตาแบบต่าง ๆ เป็นต้น โดยเฉพาะใบหน้าที่บ่งบอกถึงความสุขจะกระตุ้นให้ทารกมีพัฒนาการทางด้านอารมณ์ ความรู้สึกและสติปัญญาดีกว่าใบหน้าที่แสดงถึงความโศกเศร้าหรือเป็นทุกข์
4.สร้างประสบการณ์ตรง
การเรียนรู้ที่ดีที่สุดคือการทำตัวตนเองหรือที่เรียกว่าประสบการณ์ตรง นั่นคือ การลงมือทำ การได้จับ หยิบ ดม เป็นต้น ซึ่งคุณแม่ส่วนมากมักจะมีความกังวล ไม่อยากให้ลูกรักหยิบ จับ ดมหรือทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเอง เพราะเกรงว่าจะได้รับอันตราย ทั้งที่ความจริงแล้วการที่ทารกได้หยิบ จับ ดมด้วยตนเองจะเป็นการกระตุ้นพัฒนาการของทารกได้ดีและรวดเร็วกว่าการสอนด้วยคำพูดอีกด้วย
ดังนั้น คุณแม่ควรปล่อยให้ลูกน้อยได้มีโอกาสคลานด้วยตนเอง ไปยังพื้นที่รอบภายในบ้าน โดยควรเก็บสิ่งของที่อาจจะก่อให้เกิดอันตรายกับทารกและต้องอยู่สายตาของคุณแม่ตลอดเวลา นอกจากนั้นควรพาลูกออกไปเที่ยวนอกบ้านบ้าง เพื่อให้ทารกได้เห็นสิ่งของแปลกตา พบผู้คนแปลกหน้า ถือเป็นประสบการณ์ตรงที่ช่วยกระตุ้นพัฒนาการได้ดีอีกทางหนึ่ง
จะเห็นว่าเทคนิคการเสริมสร้างพัฒนาการที่ดีให้กับทารกตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 1 ปี ทั้งด้านร่างกาย สติปัญญากับภาษาและด้านสังคมนั้นทำได้ไม่ยาก เพียงแค่คุณพ่อคุณแม่หรือผู้เลี้ยงดูจะต้องใส่ใจมีเวลาอยู่กับทารก พูดคุย เล่นและกอดรัดด้วยความรัก เพียงเท่านี้ลูกรักของคุณจะมีพัฒนาการที่สมบูรณ์รอบด้าน